İradə: Umumiyyətlə bı çandə soronon ki, az Bayrami Allahverdi zıneydəm bı səbəb Az detobə esə Allahverdi miəllımım kəşənim bə video boçi? Hozı nıbim az hələ kam zındəbim miəllimi əncəx esə vaxte Allahverdi miəllim umri şımə moəvardə ruje, umri şımə təvəllude. umri şımə yubleye 75 sin təmom beydə, xose mıborəke. Çanədən tarif bıkəmon çanədən qəşənğə sıxanon bıvotom dumoyəndı iyənən kame. Boçi? duze şımə nıvıştəyon: hikoyon, nəğılon qəzetədə doydəmon. Vey aktivijon. Ço sor təmom bıə iyulə manqədə DODO qəzeti. Az şımə nıvıştəyon darc kardeədə şımə xanımım zınəy. Şımə nıvıştəyonədə əvım kəşf karde bə səbəb iminə kərə az şımə xanımım bə video kəşəme. Çumçıko vey lozim iyən vocib beyki dodo məydonədə kame şımə deştə nıvıştəyn bəmı koməq kardırone bıə səbəbən bəşmə təşəkkur kardeydəm. Əncəx ım ruj oməm vey şom ki şıməni zıne-zıne esə vey zındəm şımə dıləntonom oşko-oşko esə vindəm. Boənən de sıvalon bino bıkəmon. Bıvotom ki bəşmə qıləy sıvalım heste ki parsonədə qıləy. Iştəni edaştənən, ozavzənən, ıştən bıvotənən bəməno zəhmət nıbo.
Allahverdi: Hafto penc sinədəm mədo miyonnə məktəb orıxniyəme. Boku Devlət Universteti filalogiyə fakultə orıxniyəme haftminə sorədə. Ostoro rəyonədə ço sor miəllim ko kardəme, çəyo oməm bə Masali 41 sor miəlliməti kardəme. Iştə həxədə vote bəzınem ki, hafto penc sinim heste kosibə Əğərizə seminə zoəm xıyzonədə çoqlə zoə. seqlə kinə bıəmon. Kosibə Əğərizə mıhoribə vetiran bıə yolə mıhoribə vetiran bıə. Çəlliqi omə vey sin kardəni 61 sor sinıj kardə bə Xıdo rəhmət şə.
İradə: -Xıdo rəhmət bıko.
Allahverdi: Çəyo əmə ıştən hejo ıştən bəsə qədə-qədə de Xıdo dastəqi yol bıəmon. Yol kardəmone, kə soxtəmone, jen xıvand bıəmon, kə xıvand bıəmon. Azən ki.. çımı boə Sultan Mirzə əmənşon handovniyə diplom sohib kardə, nunə sohib kardəşone. Azən hejo hırdənə vaxtonədə de şeir sənəti məşğul bıəm, məktəbi aktiyor bıəm, məktəbi şair bıəm. Ali məktəbədən vey tədbironədən fəol şirkət kardəme. Məktəbi sə kardədeədə cəmi dıqlə ço səme əmandəyon həməy penç bıə. Əyən ıştə fəoliyyətım vey qeş bıə, şəm bə Ostoro təyinat səme. Ostoroədə ço sor ko kardəme çəyo oməm bə Masali. Masaliədə miəllim ko kardəme həmən ki şeiron, poemon, məqalon nıvıştəme məktəbi əsos tədbir kardəkəsonədə qıləy bıəm. Dumoyəndı nonzə kitobım beşə dıqlə kitobım hələ mətbəədə mande. Xıdo Ceyhuni coni səlomət bıko…
İradə: Şımə ıştə nıvıştəyonku qəp bıjənən bomı mərağıni ki zındəm ki Dodo qəzeti ço sore təmom beydə Şımə dodo qəzeti redaksiyə ço sore əməkdaşəti kardəşon. Əmmo coqılə qəzetononomən heste Tolışon sədo, Ambur, Aləm jurnaliye, peşo Talsimane. Yani co konqılə qəzete şımə əloğə hestone ?.
Allahverdi: Əsos fəoliyyətım Tolışi sədo çəyoən Dodo qəzete əsos fəaliyyət nişon doydəmon çumçıko çəvon redaktoron i vrədə bıəm. Kitobon çımı ofeyəmonəti vey çok har tərəfinə yane şeirə kitobmən heste nəsron, hikoyon, romanonım heste peşı məqalon nıvıştəme. Çanqılə məqaləon darc kardəme. Məsələn: “Qənciəti əndozə”, “Azərboycon tolışon ədəbiyyat”, “Sellər kimi çağlar”. Həm tolışi heste həm bə tırki hestıme kitobon, həmən tərcumə sahədə xəyli sərıştə hestıme.
İradə: Bə Tolışi kəynəku bino kardə nıvışte miəllim ?
Allahverdi: Tolışi elkədə həştominə soron oxoədəki milli hərəkəton bino be bəməkuyən tolışi milli pelevomon bə əməl oməy. Əmə bıno kardımone ıştə milli həxon, huğuğon tələb karde. Şeiron nıvışte sıftənəni çımı bə tolışi şeiron nəvminə sorədə bıə əvmən ə şeırmən “Luzi dard” şağləser çəmə yolə şair Rza Musa şeiri təssiron nıvışdəme. Bəməkuyən hestıbe Əbdul Rza miəllim zumandə miəllimbe. Əvonən tolışi nıvışdəbin Xanəli Tolış, Əli Nasir əçəvon təsiriku azən bino kardıme bə tolışi nıvışte esə inşallah si sore ki az bə tolışi nıvıştəm, həm elmi, həm şeir, bədii həmən ki, nəsr sahədə nıvıştəm.
İradə: Allahverdi miəllim şımə ustodiyon yəni az şıməku umuteydəm qıləy çiy beədə. Şımə navədə şəkəsonədəşon. Az beşımə icozə, deşmə məslohat nıkardəy hiç çiy kardənim şımənən zındəyon ki, çand sore ki, az məydonədəm bə dast poçəm şıməku umuteydəm, əncəx detobə esə yəni bıvotom həni şımə çandə sorone ki, bə tolışi nıvışdəşon esə şımənən az vindəm ki, iyo visti iqlə kitobi nomon nıvışdə çanqılə çımonədə sırf tolışə zıvonədə heste jəğo kitob ya hejo tırkə, tolışə zıvonədə beştə umjənə?
Allahverdi: Həşt qılə kitobım şeir, məğolə nəsr kitobım bə tırkiye. Əmmo senzə qılə kitobım bə tolışiye.
İradə: Əncəx iyo xosə əhandon 21 kitob nıvışdəbıə əmma ım rost ni. Şımə viro (yodo) beşə təvəzukkoətiku diyəro bobo, buçi bəşmə yod biyəm. Əmə ivrədə komon kardə mıəllifonsən vey ko kardəmone Bayrami Allahverdi vey zəhmət kəşəşe. Çəmə miyonnə sinifi kitobon ki həşt qılə kitobe. Har həşt qılə kitobi dəvom bıkəmon si qılə kitobon nıvışdə əyən bıvotəmon şımə viro (yodo) beşə qılonən heste. Bəşmə qıləyən parsım hesti ki Tolışə ədəbi zıvon kom şivə dialekti əsos qəte lozime?
Allahverdi: Har riyədə çəmə boliyon, alimonən, şaironən, nasironən, bıə tolışi nıvışdən həməkəsi marağin əve ki tolışi ədəbi zıvoni məydon bekəmon məsələ jığoyeki Lankoni şivə, əsos qəteydəmon ədəbi zıvonədə əyən etirof bıkəm ki, lankonıjə əğlon ə ğədərən çı tolışi ofiyəmonədə, tolışi zıvoni ofəyemonədə, ədəbiyyti ofiyəmonədə fəol nin. Orzu kardəm ki, fəol bıbon çəvon şivədə ədəbi zıvoni bıə məydon bınəmon.
İradə: Allahverdi miəllim bəşmənən xoş omeydəni kali odəmon hətto ruşin fikon jəqo votdən ki “tolışə zıvonədə ədəbi zıvon ni” bı sıvoli çoknə diyəkardəşon Yəni şımə votəy əve ki, quya tolışi ədəbi zıvon hələ rəsəni. Şımə dı sıxani roziyon? Çımı piyəy ıme şımə fiki zınem piyedə.
Allahverdi: Şımə de noqte votdəşon ki nıvıştəkəson hələ ıştə şivə əsos qətedə. Iştə şivə əsos qəteyən bo Tolışi ədəbi zıvoni bə məydon noy qıləy yolə maniyəy.
İradə: Xosə əhandon bəşımə nəzə bırosnım ki, detobə esə siqlə kitobisən hətto veye. Qirəm qırdəkardə bəbəy facebook ın səhifədə, internetədə çanədə şeirom heste hiç əvon qırdə kardə bıəni. Bıvotom ki Allahverdi Bayrəmi çanqılə nıvıştəyon hestin ki həməkəs zındəki zıvoni borədəy. Im çəmə xoto qıneydəki anədə kılınq jəydəmon məydonədə iminnə ni şımə məsdəşon ki, voteydən ki tolışə ədəbi zıvon nimone. Bəs əmə çiçiku nıvıştəmon? Çiç nıvışdəmon? Miyonnə sinifi kitobonən hozzın. lm dovləti məsələye, çəvon koye, ənçəx həməy de kitobon nıvışdəşon yəni şımə de çiçi nıvışdəşon ? Tolışə zıvonədə bıə kitobon ? De kon qramattikə nıvışdəşon? Çəy mədəni zıvon ni? yaniki Şımə duzon votə ki har kəs ıştə diy zıvonədə nıvıştə rəyoni ne. Bı səbəb bəşmə jıqo parsım heste. Allahverdi miəllim bəs şımə əlifbo borədə çiç vote bəzıneşon? Tolışə zıvoni həxədə. Kon əlifboədə nıvışe lozime ki ın sıxanoən qırdə bıbo?
Allahverdi: Rost votdəşon Dodo xanım tolışi əsəron seqlə əlifboədə nıvıştə beydə. Həm kirilədə, həm latinədə, həmən ki, bə ərəbi. Çəmə ironədən boliyon de ərəbi əlifbo nıvışdən. Vey marağine ki, demıyən qıləy əncom qəte lozıme ki, cəlb bıkəmon ya kirili, ya latini, əlifbo hələ ki, bə i tərəfi okırniyedən. Məsələn: mımkun bəbe ki, kiril de latini i bıbon i curə amo ironi tolışonən i bobon çiçiko tarseydən ki? Əmə şimon mıroaciət kardımone votmone ki, çəmə miyonnə məktəbi dərs kitobon məydon bınəmon. Bəməşon votışone ki şımə çiçe hejo Azərboyconi zıvonən de latini qrafikə şeydə çı fərqıj bəşmə çı dərs eyni əlifboyəni. Muxtari əlifbo bıəbəy jıqo əbi çəy peşo məlum beki co əlifboədə beədə məsələn ləzqiyon, ya saxuron. Esə xəti hərəkət peqətdənki şımə nohəx kardəşon iqlə əlifbo bıənine. İqlə əlofboədə nıvışte har devlətədə bıəkəson ımi noydən bıə məydon. Əmmo çok bəbeki çəmə qədə orzuye ki, tolışi nıvışdeədə iqlə əlifboədə bınvıştəmon
İradə: Çımı zınəy Allahverdi mıəllim Azən lştə fiki bıvotım hejo ım latini qrafikaədə bıbo çumçıko internet resurson deəy ko kardən. İroni Tolışonən de latini qrafikə nıvışteydən. Boəmə çətin bəbe ərəbi, farsi əlifbo çiçsə bınvıştəmon. Kəynə əmə əy obəmuteymon? İminə həni vaxtən dəvardə jəğo sinədəən nimon oxo. Yəni ımən tikəy çətinəti doydə. Əncəx ki de jığo minvoli əmə çiçsə miyonə varde bəzınemon Bayrami Allahverdi ıştəni esə tolışə zıvonədə kom pillədə vində?
Allahverdi: Tolışə zıvoni ədəbi zıvoni cərqədə bəşmə qıləy şe bıvotım umumiyən dınyo praktikaədə jığo çiy hesteki ədəbi zıvon de qıləy bınvışti de qləy nasiri Məsələn Cəlil Məddəquluzadə Azərbayconi zıvoni ədəbi zıvoni bərpo kardəkəsonədə qıləy bıə. Sa sori çımi bənav vey qusuron hestibin vey əlifbon hestibin vey mətbəə ənvışton hestbin ki, əvon piyedəşonbe ki, Azərboyconi zıvoni ədəbi zıvoni bısıvnon məydon bekən. Bı mıborizədə bı umjənədə Cəlil Məmmədquluzadə zıvon əsos qətə be. İnşallah bəməkuyən jığo qıləy ğudrətinə ənvışt bə məydon bebəşe ki, əmə məhz çəy zıvoni ədəbi zıvoni ğəbul bəkamon.
İradə: Əmənən dıvo kardəmon ki, hejo jəğoən bıbo Allahverdi miəllim. Azən de təylə dasti omənim. İyunə manqi de iyulə manqi qəzeton baxşə vardəme boşmə. Dodo qəzeti barədə şımə fikon zıne əpimiki. Qəzetədə ğəşənqə şımə ıştən əyo dasti-xətton heste. Pandemiyə bə nəzə qəteədə, ımsor az hiç dəmandənim dı manqi qəzeti i vırədə vardəme, əncəx ki, har manqədə qəzeti bekarde zıneydəni. Yəni şımə dastəkən vey bıə həmən deşmə dardı dılım bıəki Allahverdi miəllim ımi çoknə bıkəm çoknə bınvıştəmon. Bı səbəbən şımə həlol bıkənən dodo qəzeti şımə zəhmət veye həğiğətən. Bomıno şımə mandəyon ki, az şıməku parseydəm zanq kardəm, jəğo beydə ki i saat, saati nim deşımə qəp jəydəm ki, bəştə sıvalon cəvob pəydo bıkəm. Jıçiy bə məydon varde zınəşe dodo redaksiyə bı ço sori dılədə ?.
Allahverdi: Dodo qəzeti se, ço sor bənav çımı nəzə cəlb kardə qəzetonədə qıləye vəyo dılo əməkdaşəti kardəm. Çımı nıvıştə romən əyo şeydə aşmardədən darc beydən. Çiçe həmonə dı, se məna. İminə məna əve ki ço sor kamə vaxte ama bı kamə vaxtədə Dodo xanım əsl jurnalistəti noəşe bə məydon. Əsl qəzetəti noəşe bə məydon respubilkədə. Məsələn: Penço sor, şest sor çap bıə qəzetonədən əvon i səviyyədə çap bedə ım ve əlomatdar qıləy çiye. Dıminə əve ki, qəzet həm təşviqat həmən təbliğat vositəye. Maşallah bıbo ki, Dodo xanım Dodo qəzeti redaktor İradə xanım təbliğatədə təşkiltədə vey çokə ko kardə. Omeydə bə tolışə məhol ıştə xısusi abunəyon lştən təqdim kardə əçəvon şikilon kəşdə açavon orzuyon məseydə iyən ıştə qəzetədə nışon doydə.
İradə: Şımə zəhmətən iyo veye vey səğbənən həlol bıkənən bə həməkəsi çumçuko ın jığo koye ki, maştəvo əştəş nıştəş tosə oxo jığo beydə ki ko tıni vardeydə hiç əşteyən pidəniş əncəx ki ım çəmə səhəti ve əzob doydə. Şımənən ıştə jimoni 75 sinədəon çətin ni boşməno? Har ruj nışte yəni ın təğtitaton barde vey əzobinə koye miəllim.
Allahveri: Ha rost votdəş insoni umrədə çətinə rujonən, dəhşətinə rujonən beydən. Həmçinin xoşbəxtə dəyğonən beydən. Məsələn çımı umrədən həmo bıəni umri roon əçəyən etəğe, petəğe roonış bıə. Səğırə yətimə əğıl bıəmon deştə zu deştə istedodi rost bıəmon, avlodon koməq kardəşone. Boon bəmə koməq bıən dastək bıən çə rujonədən beşəmon. Əmmo əy bıvotom ki, məsələn dı kərə təseyku rəxəyəm dəhşətinə çiye. Yaxud oxməninə covid 19 pandəmiyə az dəvoniyəme. Az zınəme bəçımı sə çı oyun oməy mardim iyənən bəyji bim Xıdo mıni oqətışe. Qıləy çiy bıvotım dınyo praktikədə handəme ki, jığo vaxtonədə pandemiyə devrədə yəni kədə nıştə vaxtonədə ofəyəmonə odəmon şairon, ənvışton, alimon əvon həniyən vey nıvıştən. Çımı devrədən jığo qıləy çiy bıə kədə nışte-nışte az çoqlə kitob çap kardəme.
İradə: Əçəvon nomon zəhmət nıbo.
Allahverdi: Dumoyəndı məsələn “Aman kəklik əlindən” kitob bıə tırki kitob beşə, “Əxbərnomə” tərcumə, “Əli və Nino” tərcumə , məqələmon məcmə, “Sıği zoə sığım Az”. Dıqlə kitob hələ çapədəy.
İminə Az bəştə həmro minnətdom. Çumçıko təsərufoti, jimoni koon həməy bəçəy qiy bıə, əv kardəşe, əvən ali təhsilinə qıləy fililoloqe. Çəyən cild-cild dəftəron purin.
İradə: Çəmə qəzetədə çəy, çoqlə məqaloəj şə hikoyəj şə əmma vey qəşənğə hikoyəyn.
Allahverdi: Əv bəmı imkon doəje ki, çımı harde, istirohati vaxt co kardəşe.
İradə: Az çəy təmı zındəm. Az zındəm kədə qirəm koməq nıkəm bəsə omdəni.
Allahverdi: Bıvotım ki, az bə təsəruffat ko karde beşənim, diyədə jiyedəməni bə təvlə həyvoni şənim, bə vıjor şənim, bə məğəzen şənim, nıvışde nıvışdəme əmo ın nıvışdeyən ıştı votənəy ımən qıləy yolə Xıdoku bəmə ənome.
İradə: Allahveri miəllim şımə nəsl nəcobət dədə konco omən bə Mahvudavar diy?
Allahverdi: Ə vıron ki hestin ki, bıə Mədoku bıə ji şirin quyu, liman ımon dıyo kənonin vaxt beydə ki, dıyo pandomedə şeydə rəsdə bə bandon. Dıyo bəji omeədə dıyo okriyeədə iyən çı bandonəndə etəğedəmon ijən iyo təsərrufotədəmon. Mədo senzəminə əsiriku sənibəton Mahmudavar bıə. Tosə bə vaxti mədo bıə mədoşon votə. Senzəminnə əsriku jığo Mahmudavar bıə. Im Mahmudavarən çı ironi tərəfədə bıə Mahmudavare. Çəy divoş omə iyo nıştə iyoən qıləy Mahmudavar duz bıə. Mahmudavar nomədə şimali Azərboyconi dovləti respubilkə dılədə se vırədə Mahmudavar, Mahmudavar şəhri bıə çəvonədə qıləy quman kardən ki iyo bıə. Kəjələband votdən iyo bıə. Çəmə babonən qonəğır tırkanqilədə oxnə missaşon çəyo omən mandən iyo. İyo Novxan nomədə mılkdo bıə oməmon çı mılkdodə iyo ko kardəkəs bıəmon.
İradə: Şımə coqlə boə heste bı diyədə.
Allahverdi: İyo çəmə amuon dı seqlə amu bıə əyo.
İradə: Şımə ıştən boəonədə iyo heste.
Allahverdi: Çımı boonədə iyo ni əvon vaxtədə vəşiyə vaxtonədə həmə beşin şin. Əmə həmə beşimon şimon az da sor bədiqə oməm bərpo bıəm iyo. Kə, bə, so bərpomon karde çəmə qıləy moə iyənən seqlə hovə iyo bıə bəvon dastək bim əvonomən bekardıme çı vəziyəto. Məxsusən Zenfira xanımi.
İradə: Zenfira xanimi bı so, boədə ve zəhmətış bıə. Allahverdi mıəllim şımə esə qəpjəydəşon kali çiyon hestinbin ki, azən iminə kərəbe ki, məsdəbim ki vey qone ımoni məse həğiğətən nışte dardə dıl karde. Esə Az bıəmə quşduəkəson votem pidəme ki Allahverdi miəllim votəki əmə vey kosibbimon. Allahverdi Bayrami hiç vaxt kosib bıəni. Anədə zənqinətiş hesteki. Anədə kitobi miəllif hiç vaxt kosib beydəni. Yani Şımə Boəməno qıləy zənqinəti noənoki vey səğbıənən Allahverdi miəllim. Yani kali kəson pulədə əy hisob kardən ki, puliş veye çıbıznım mol mələş veye, maşınij veye. Əncəx insoni bəpe dıləton zənqin bıbo. Ladi az sıxan pəydo zındənıbim ki, çoknə şıməni təğdim bıkəm çumçıko Allahverdi miəllim deşmə bomıno həğiğətən çətine, iyo deşmə intervo peğəte. Bə səbəb ba har sıxani əmə ğeydi mandəmon. Kom sıxani bıvotom iberdəmə az səhv bəkam bomınən çətin be. Yəni Allahverdi miəllim jəqo odəmonədən Allahverdi Bayrami jəğo istodonədən qıləye ki, əv voteyədən fik kardəki ə sıxan çoknə bıənine be. Az zındəm ki jəqo bıə ki, Allahverdi miəllim şımə sıxani fik karde-karde votəni ya şıməni han bardə.
Allahverdi: Vey mıvzuyon hıtə vaxti bə məydon beşeydən rəhmətlığ Mendeliyevi ıştə hanədə vindışe.
İradə: Bı sinədə şımə jəqo rost bıəjon ki, bəçəmə cıvonon çiç vote bəzıneşon?
Allahverdi: Bə cıvonon bıvotım ki, heste iqtisadti rostemon, heste mənəvi mənoviyyaton esə jıqo ki, fiziki, iqtisadi moliyyaton vey fik doəkəson hestin, pidəşone ki kə bıbo maşin bıbo devlətış bıbo. Vey kəson jen xıvand bedənin, kəxıvand bedənin bə səbəb çəş kardən ki, kəynə mılki, maşini xıvand bəben. Əmma mı məslohat kardəm ki, mənəvi moliyyəton əsos qəte lozime mənəvi moliyyəton. Piyoz de nuni bəhə əncəx deştə mənəvi, milli meltəteton, oğət bıə hiç kəsi mədə.
İradə: Allahverdi miəllim detobə esə, yane bı sinədə şımə siprişijon jığo şe bə ki, şımənıj bovniyə zınəniyon karde zıvoni roədə ıştə xəlği roədə, ıştə dovləti roədə?
Allahverdi: Ladi bıə həmin noqtə qınyəmon çımı umrədə dəhşətinə rujon bıən dəyğon bıən çəvonədən qıləy əv bıə. Əncəx məsələn həxım vote hafto şəşminə sorədə bomışon i sor nim islah əmək bırnışone piyəşone mıni barıştın amo nıarşiyəm şatşon kardışone mıni. Əncəx nıarşiyəm ijənən sə rost kardıme ıştən-ıştənım şux qəte bı mənoədə şımə rost votəşon jığo hol bıə ama arşiyənim ıştə mıborizəm dəvom kardə, bəy rəsəme.
İradə: Umri Allahverdi Bayrami təvəlludə ruje 75 sin təmom beydə. De çiçi, de kon baxşə, əy şo karde əbi?. Az umri de “DODO” qəzeti kitobi şımə baxşə doydəm xose şımə təvəllud mıborək bıbo. Ustod şımə zəhmət iyo veye. In kitob I-IV cildinə 704 səhifəynə, 2DODO” qəzeti 3 sor nim çap bıə qəzeton kitobe ki, bı ço sorədə dumoyəndı şımə bə “Dodo” redaksiyə vığandə materialon şə bı qəzetonədə. Esə həmonə materialon bə tarix peqordıniyəme Ustod. Vey səğ bıbənən. Xose şımə movardə rujon mıborəke. “Dodo”redaksiyə nomo şıməni sənibəton təbrik kardeydəmon.
Çı Videoku bə ğələm səşe: ELVİN İSMAYILOV